Dobowa zbiórka moczu – Wapń. Jak przygotować się do badania i jak ono przebiega?
Oznaczenie wapnia w dobowej zbiórce moczu (DZM) pomaga ocenić, ile wapnia organizm wydala w ciągu 24 godzin. Jest szczególnie przydatne u osób z hiperkalcemią (zwiększonym stężeniem wapnia we krwi) oraz u pacjentów z kamicą nerkową.
Dobowa zbiórka jest zalecana, ponieważ wydalanie wapnia waha się w ciągu dnia nawet o ~30%. Alternatywnie bywa oznaczany wskaźnik wapń/kreatynina w pojedynczej próbce moczu; wartość około 0,4 mmol/mmol odpowiada dobowemu wydaleniu ~7,5 mmol wapnia.
Kiedy wynik bywa podwyższony?
Wzrost wydalania wapnia z moczem obserwuje się m.in. przy nadmiernej podaży sodu, w czasie zwiększonej podaży witaminy D (także latem u dzieci), po kuracji steroidami lub lekami odwadniającymi, w nadczynności przytarczyc, w niektórych nowotworach, w szpiczaku plazmocytowym, przy unieruchomieniu czy zaburzeniach wchłaniania kanalikowego nerek.
Przygotowanie – o czym pamiętać dzień wcześniej?
- Odbierz stabilizator z punktu pobrań.
- Do badania potrzebny jest stabilizator: 6 N HCl (kwas solny). Zwykle wydaje się 2 fiolki po 10 ml; po zapoznaniu się z instrukcją pacjent potwierdza odbiór.
- Przygotuj pojemnik do zbiórki.
- Czyste naczynie o pojemności 2–3 l z dobrze dopasowaną zakrętką i podziałką ułatwiającą odczyt objętości.
- Zaplanuj chłodne miejsce przechowywania.
- Całą dobę zbierany mocz powinien stać w chłodzie (np. w lodówce, w szczelnym pojemniku).
Bezpieczeństwo: roztwór HCl 6 N jest stężony i żrący. Obchodź się z nim ostrożnie i trzymaj poza zasięgiem dzieci.
Instrukcja krok po kroku – jak wygląda 24-godzinna zbiórka?
- Start zbiorki – rano (np. godz. 6:00).
- Oddaj pierwszą poranną porcję do toalety (nie wlicza się do zbiórki). Od tej chwili zbierasz każdą porcję moczu do pojemnika.
- Dodaj stabilizator do pierwszej zebranej porcji.
- Do pojemnika zawierającego rozpoczynającą zbiórkę porcję moczu wlej 10 ml stabilizatora (1 fiolka 6 N HCl na 1 l moczu).
- Kontynuuj zbiórkę przez 24 h.
- Zbieraj cały mocz do tego samego naczynia. Po przekroczeniu 1 l dodaj drugie 10 ml stabilizatora.
- Oczekiwane pH zebranej, zakwaszonej próbki ≈ 2.
- W przypadku dzieci lub gdy przewidujesz < 1 l moczu, dodaj HCl proporcjonalnie (np. 5 ml na ~0,5 l).
- Przechowywanie.
- Pojemnik trzymaj w chłodnym miejscu przez cały czas trwania zbiórki.
- Zakończenie zbiórki – po 24 h.
- Ostatnią porcją jest pierwszy poranny mocz następnego dnia (po upływie 24 h od startu).
- Zmierz objętość i dokładnie wymieszaj.
- Zanotuj całkowitą objętość dobowej zbiórki.
- Przygotuj próbkę do analizy.
- Po wymieszaniu przelej część zebranej, zakwaszonej próbki do jednorazowego pojemnika na mocz.
- Opisz pojemnik.
- Podaj: imię i nazwisko, datę i godzinę rozpoczęcia oraz zakończenia zbiórki, całkowitą objętość dobową oraz koniecznie dopisz "DZM + HCl".
- Dostarczenie do laboratorium.
- Próbkę przynieś jak najszybciej po zakończeniu zbiórki.
Najczęstsze błędy, których należy unikać
- Pominięcie którejkolwiek porcji moczu lub dolanie moczu poza 24-godzinnym oknem.
- Brak stabilizatora, dodanie go do pustego naczynia lub w niewłaściwej ilości.
- Niedokładne wymieszanie całości przed odlewaniem próbki.
- Niepodanie łącznej objętości dobowej na etykiecie.
- Przechowywanie w ciepłym miejscu.
Podsumowanie
Dobowa zbiórka moczu na wapń wymaga 24-godzinnego gromadzenia całego wydalanego moczu do jednego pojemnika, z obowiązkowym zakwaszeniem 6 N HCl (10 ml na każdy rozpoczęty litr), chłodnego przechowywania, a na końcu – zmierzenia objętości, starannego wymieszania i dostarczenia opisanej próbki do laboratorium. Prawidłowe wykonanie wszystkich kroków jest kluczowe, aby wynik wiarygodnie odzwierciedlał dobową utratę wapnia i ułatwił rozpoznanie przyczyn zaburzeń gospodarki wapniowej.
