Dobowa zbiórka moczu – Magnez. Jak przygotować się do badania i jak ono wygląda?

Badanie jest szczególnie przydatne u osób z potwierdzoną hipomagnezemią w surowicy, zwłaszcza gdy podejrzewa się nerkową utratę magnezu. Rozważa się je m.in. u pacjentów:

• niedożywionych lub nadużywających alkoholu,
• leczonych cytostatykami lub diuretykami,
• z zaburzeniami stężeń wapnia i potasu, w cukrzycy, po przeszczepie nerki,
• z chorobami nerek (np. przewlekłe zapalenie śródmiąższu, kłębuszków, ostre uszkodzenie cewek).

Niedobór magnezu może zaburzać przewodnictwo nerwowo-mięśniowe, nasilać kurcze mięśni oraz sprzyjać arytmiom serca — dlatego ustalenie jego przyczyny ma znaczenie kliniczne.

Co przygotować?

1. Pojemnik zbiorczy 2–3 litry z dopasowaną zakrętką i (jeśli to możliwe) podziałką do odczytu objętości.
2. Stabilizator: 6N HCl (kwas solny) – zwykle wydawany w punkcie pobrań w fiolkach po 10 ml.

• Standardowo otrzymasz 2 fiolki po 10 ml.
• Stosunek: 10 ml 6N HCl na każdy 1 litr moczu.

1. Jednorazowy pojemnik na próbkę do laboratorium (tzw. "kubek na mocz").

Uwaga: roztwór 6N HCl jest stężony i żrący. Dodawaj go tylko do naczynia z moczem, unikaj kontaktu ze skórą i odzieżą, nie rozlewaj.

Jak wygląda dobowa zbiórka? – instrukcja krok po kroku

1. Dzień przed rozpoczęciem przygotuj naczynie 2–3 l.
2. Dzień zbiórki – start rano (np. o 6:00):

• Pierwszą poranną porcję moczu wyrzuć (nie wlicza się do zbiórki).
• Do pustego pojemnika zbiorczego wlej 10 ml 6N HCl (1 fiolkę).

1. Zbieraj cały mocz przez 24 godziny do tego samego naczynia.

• Gdy objętość przekroczy 1 litr, dolej kolejne 10 ml 6N HCl.
• Oczekiwane pH po dodaniu stabilizatora: ok. 2.
• Naczynie trzymaj w chłodnym miejscu przez cały czas zbiórki.

1. Ostatnia porcja to pierwszy poranny mocz następnego dnia (po pełnych 24 h).
2. Po zakończeniu:

• Delikatnie wymieszaj całą zawartość.
• Zmierź i zapisz całkowitą objętość zebranego moczu.
• Przelej część do jednorazowego pojemnika.
• Oznacz kubek: imię i nazwisko, data i godzina rozpoczęcia oraz zakończenia zbiórki, całkowita objętość. Koniecznie dopisz: "DZM + HCl".

1. Dostarcz próbkę do laboratorium jak najszybciej.

Ważne warianty i bezpieczeństwo

• Jeśli wiesz, że w ciągu doby oddajesz mniej niż 1 litr moczu (np. u małych dzieci), użyj stabilizatora proporcjonalnie mniej (zachowaj zasadę 10 ml na 1 l).
• Stabilizator zawsze dodawaj do pojemnika z moczem, nigdy odwrotnie.
• W razie kontaktu kwasu ze skórą — natychmiast obficie spłucz wodą.

Co oznacza wynik? (informacyjnie)

Interpretację zawsze pozostaw lekarzowi, który oceni również magnez i kreatyninę w surowicy. Orientacyjnie:

• Wydalanie < 0,5 mmol magnezu/24 h – sugeruje pozaniemową (nienerkową) przyczynę hipomagnezemii.
• Wydalanie > 1 mmol/24 h – przemawia za nerkową utratą magnezu.
• Dodatkowo bywa obliczana frakcyjna exkrecja magnezu (FEMg); wartości > 2% przy niskim magnezie w surowicy zwykle wskazują na przyczynę nerkową.

Pamiętaj: tylko ok. 1% magnezu znajduje się w płynach pozakomórkowych, dlatego sam wynik z surowicy nie zawsze odzwierciedla zapasy ustrojowe — stąd znaczenie DZM.

Najczęstsze pytania

Co jeśli zapomnę o jednej porcji moczu?

Zbiórka musi obejmować całe 24 godziny. Jeśli pominiesz porcję lub wylejesz część zawartości, najlepiej zacząć od nowa innego dnia.

Czy trzeba zmieniać dietę lub leki?

Postępuj tak, jak zalecił lekarz zlecający badanie. Bez takiej informacji nie zmieniaj samodzielnie leków i diety.

Skąd wziąć stabilizator?

Przed rozpoczęciem zbiórki zgłoś się do punktu pobrań po odbiór stabilizatora 6N HCl (zwykle wydawane są 2 fiolki po 10 ml wraz z krótkim oświadczeniem/ instrukcją).

Check-lista na dzień badania

• Pojemnik 2–3 l z pokrywką
• 6N HCl: 10 ml na każdy 1 l moczu (min. 1–2 fiolki)
• Kubek na próbkę do laboratorium
• Start rano, pierwszą porcję wyrzuć
• Zbieraj 24 h, trzymaj w chłodzie
• Po zakończeniu: wymieszaj, zmierz objętość, opisz (DZM + HCl)
• Dostarcz szybko do laboratorium

Jeśli wykonasz powyższe kroki, badanie będzie wiarygodne i bezpieczne, a lekarz otrzyma dane potrzebne do ustalenia przyczyny niedoboru magnezu i dobrania odpowiedniego leczenia.